E-ISSN: 2536-4901 ISSN: 2536-4898
Kolorektal Kanser Tanısı ile Opere Edilmiş Hastaların Birinci Derece Akrabalarının Kanser Risk Algıları ve Sağlık İnançlarının Belirlenmesi
PDF
Atıf
Paylaş
Talep
Araştırma Makalesi
CİLT: 28 SAYI: 2
P: 80-87
Haziran 2018

Kolorektal Kanser Tanısı ile Opere Edilmiş Hastaların Birinci Derece Akrabalarının Kanser Risk Algıları ve Sağlık İnançlarının Belirlenmesi

Turk J Colorectal Dis 2018;28(2):80-87
DOI: 10.4274/tjcd.01069
Bediye Öztaş 1
Emine İyigün 2
Sevinç Taştan 3
Mehmet Fatih Can 4
Muharrem Öztaş 4
1. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Ankara, Türkiye
2. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Hemşirelik Fakültesi, Ankara, Türkiye
3. Girne Amerikan Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Girne, Kıbrıs
4. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi Bölümü, Ankara, Türkiye
Bilgi mevcut değil.
Bilgi mevcut değil
Alındığı Tarih: 19.03.2018
Kabul Tarihi: 28.03.2018
PDF
Atıf
Paylaş
Talep

ÖZET

Sonuç:

Elde edilen verilerden yola çıkarak bu riskli grupta yeterli katılımın sağlanmadığı söylenebilir. Kolorektal kanser için riskli olan birinci derece akrabaların tarama programlarına katılımlarının artırılması için gerekli girişimlerin planlanması önemlidir.

Bulgular:

Araştırmaya dahil olan katılımcılar 21 ile 75 yaş arasında olup yaş ortalaması 47,69’dur [standart sapma (SS): 11,20]. Katılımcıların çoğu kadındır (%65) ve evlidir (%82). Katılımcıların çoğu alkol (%92) ve sigara (%73) kullanmamaktadır. Katılımcıların beden kitle indeksi ortalaması 26,42’dir (SS: 4,51). Alt ölçek puan ortalamaları; güven-yarar için 48,14±6,54 [min (minimum)=26, maksimum (maks)=55], duyarlılık için 14,41±4,28 (min=6, maks=26), engel için 16,19±3,86 (min=8, maks=26), motivasyon için 16,29±2,94 (min=7, maks=25), ciddiyet için 16,73±3,43’tür (min=6, maks=24).

Yöntem:

Bu çalışma tanımlayıcı ve kesitsel olarak yapılmıştır. Araştırma Ocak 2014-Aralık 2015 tarihleri arasında bir eğitim hastanesinin genel cerrahi kliniğinde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini kolorektal kanser tanısı ile opere edilen hastaların birinci derece akrabaları (çocukları, kardeşleri, ebeveynleri) oluşturmuştur. Çalışmaya katılmayı kabul eden tüm hastaların birinci derece akrabaları çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Etik kurul izni alındıktan sonra katılımcıların yazılı ve sözlü onamları alınmıştır. Veri toplama formunda, tanımlayıcı ve sosyodemografik özellikler ile sağlık inanç modeli ölçeği yer almaktadır. Elde edilen verilerin istatistiksel analizinde SPSS 15.0 paket programı kullanılmıştır. Katılımcıların demografik özelliklerinin analizinde tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır. Bağımlı ve bağımsız değişkenlerin analizinde Mann-Whitney U, Student t testi, Varyans analizi ve Kruskall Wallis testleri kullanılmıştır. Kolonoskopi ve Gaitada Gizli Kan testlerini yaptırma durumlarını etkileyebileceği düşünülen faktörlere ilişkin verilerin değerlendirilmesinde lineer regresyon analizi kullanılmıştır.

Amaç:

Bu çalışmanın amacı; kolorektal kanser sebebiyle opere edilmiş bireylerin birinci derece akrabalarının risk algılarını ve sağlık inançlarını belirlemektir.

Anahtar Kelimeler:
Kolorektal kanser, sağlık inançları, birinci derece akraba

Kaynaklar

1
Torre LA, Bray F, Siegel RL, Ferlay J, Lortet-Tieulent J, Jemal A. Global Cancer Statistics, 2012. CA Cancer J Clin 2015;65:87-108.
2
Türkiye Kanser İstatistikleri; 2015. Ankara http://kanser.gov.tr/Dosya/ca_istatistik/ANA_rapor_2012sooonn.pdf. Erişim tarihi: Mayıs-2016
3
Roncucci L, Mariani F. Prevention of colorectal cancer: How many tools do we have in our basket? Eur J Intern Med 2015;26:752-756.
4
Armelao F, Paternolli C, Franceschini G, Franch R, Orlandi PG, Miori G, Avancini I, Togni M, Rossi M, Meggio A, Tasini E, Manfrini R, Giacomin D, Fasoli R, Faitini K, Mastromauro M, Costa S, Ridolfi F, Rosi P, de Pretis G. Colonoscopic findings in first-degree relatives of patients with colorectal cancer: a population-based screening program. Gastrointest Endosc 2011;73:527-534.
5
Akhtar S, Sinha S, McKenzie S, Sagar PM, Finan PJ, Burke D. Awareness of risk factors amongst first degree relative patients with colorectal cancer. Colorectal Dis 2007;10:887-890.
6
Delgado-Plasencia L, Lopez-Tomassetti-Fernandez E, Hernandez-Morales A, Torres-Monzon E, Gonzalez-Hermoso F. Willingness to undergo colorectal cancer screening in first-degree relatives of hospitalized patients with colorectal cancer. J Med Screen 2009;16:33-38.
7
Glenn BA, Herrmann AK, Crespi CM, Mojica CM, Chang LC, Maxwell AE, Bastani R. Changes in risk perceptions in relation to self-reported colorectal cancer screening among first-degree relatives of colorectal cancer cases enrolled in a randomized trial. Health Psychol 2011;30:481-491.
8
Jacobs LA, Health beliefs of first-degree relatives of individuals with colorectal cancer and participation in health maintenance visits: a population-based survey. Cancer Nurs 2002;25:251-265.
9
Gimeno García AZ, Quintero E, Nicolás Pérez D, Hernández M, JiménezSosa A. Colorectal cancer screening in first-degree relatives of colorectal cancer: participation, knowledge, and barriers against screening. Eur J Gastroenterol Hepatol 2011;23:1165-1171.
10
McCaffery K, Wardle J, Waller J. Knowledge, attitudes, and behavioral intentions in relation to the early detection of colorectal cancer in the United Kingdom. Prev Med 2003;36:525-535.
11
Shiloh S, Wade CH, Roberts JS, Alford SH, Biesecker BB. Associations between risk perceptions and worry about common diseases: A between- and within-subjects examination. Psychol Health 2013;28:434-449.
12
Ozsoy SA, Ardahan M, Ozmen D. Reliability and validity of the colorectal cancer screening belief scale in Turkey. Cancer Nurs 2007;30:139-145.
13
Tastan S, Andsoy II, Iyigun E. Evaluation of the knowledge, behavior and health beliefs of individuals over 50 regarding colorectal cancer screening. Asian Pac J Cancer Prev 2013;14:5157-5163.
14
Gözüm S, Çapık C. Sağlık Davranışlarının Geliştirilmesinde Bir Rehber: Sağlık İnanç Modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2014;7:230-237.
15
Courtney RJ, Paul CL, Carey ML, Sanson-Fisher RW, Macrae FA, D’Este C, Hill D, Barker D, Simmons J. A population-based cross-sectional study of colorectal cancer screening practices of first-degree relatives of colorectal cancer patients. BMC Cancer 2013;13:1-11.
16
Koc S, Esin MN. Screening behaviors, health beliefs, and related factors of first-degree relatives of colorectal cancer patients with ongoing treatment in Turkey. Cancer Nurs 2014;37:51-60.
17
Cameron E, Rose S, Carey M. Assessment of family history of colorectal cancer in primary care:Perceptions of first degree relatives of people with colorectal cancer. Patient Educ Couns 2014;94:427-431.